Katarungan sa mga taga-San Pablo: MAILAP PA RIN?

Arraignment ni Mayor Vicente Amante

re-set sa April 28, 2006

MAY KASO. Kausap nina Mayor Vicente Amante (kanan) at isa sa kanyang abogao (nakatalikod sa camera) si Prosecutor Janet Leah Ramos (natatabingan ng abogado ni Amante) ng Office of the Ombudsman bago magsimula ang “nasuspendeng” arraignment nitong March 10 sa korte ng First Division ng Sandiganbayan.

SUPER ALALAY (itaas na larawan kanan) nina Mayor Vicente Amante (ikalawa sa kanan) at Abdon Andal (hindi nahagip ng camera) sina Atty. Marciano “Nonong” Brion (dulong kanan) at OIC city engineering office Engr. Jesus de Leon (nasa unahan nina Amante at Brion).

(Ulat pananaw nina Iring D. Maranan at Dodie C. Banzuela, Sandiganbayan, Quezon City) – MAILAP pa rin nga ba sa mga taga-Lungsod ng San Pablo ang katarungan?

Ito ngayon ang mainit na tanong nina Pablo’y matapos na muling maudlot ang pagbasa ng sakdal kina Mayor Vicente Amante at Abdon Andal kaninang umaga, March 10 kaugnay sa kasong korapsyon na isinampa ng Office of the Ombudsman sa First Division ng Sandiganbayan.

Partikular na diumano’y nilabag nina Amante at Andal ang probisyon ng Section 3 (h) ng Republic Act No. 3019 o ang Anti-Graft and Corruption Practices Act.

COA findings

Ayon sa Information sheet ng Ombudsman na nakatala sa Criminal Case No. 28112, ‘noong July 30, 2000 ay nagsabwatan sina Amante at Andal para pagkakitaan ang isang bahagi ng 3^rd Floor ng San Pablo City Shopping Mall and Public Market na pag-aari naman ng Lungsod ng San Pablo sa pamamagitan ng personal na pagtanggap ni Amante sa “lease rentals and deposits” ng San Pablo Information Computer Institute, Inc. (Informatics)’ Nangyari diumano iyon sa panahong mayor pa si Amante kaya nga’t ‘ginamit nito ang kanyang posisyon “in conection with which he intervened or took part in his official capacity when as then Mayor, he entered on behalf of San Pablo City into a contract of lease with accused Abdon S. Andal.”

Resulta iyon sa lumabas na pagsusuri sa “financial transactions ng Mall” ng mga taga-Commission on Audit (COA) noong January 2002 na kung saan, bukod sa pagkabisto sa nasabing diumano’y “sabwatan nina Amante at Andal sa usapin ng Informatics” ay nalugi pa ng mahigit sa 135 milyong piso ang city government sa operasyon nito sa Mall.

9:35 ng umaga nang pormal na magsimula ang pagdinig na pinangunahan ni First Division Presiding Justice and Chairperson Teresita J. Leonardo-De Castro, kasama niya sina Associate Justices Diosdado M. Peralta at Alexander G. Gesmundo.

Motion to Quash (dismiss)

9:40 ng umaga naman nang inihayag na ang pagbasa ng sakdal kina Amante at Andal at sa puntong ito matapos magpakilala ang mga abogado nina Amante at Andal (Atorneys Noel De Jesus B. Santiano at Danilo C. Cunanan ng Magsino Santiano & Associates Law Office, abogado ni Amante at Atty. Terencio R. Yumang Jr., abogado ni Andal) ay sinabi nila sa korte na kailangan munang resolbahin ang inihayin nilang Motion to Quash na isinumite nila noong March 8, 2006.

Matapos ang ilang minutong pagpapalitan ng paliwanagan sa bahagi ng mga abogado nina Amante at Andal at sa panig ng government prosecutor na si Atty. Janet Leah M. Ramos (hindi nakadalo si Atty. Diosdado V. Calonge), inutusan ng korte na sagutin ng prosecution panel “within ten days” ang nasabing Motion. At makaraan noon ay nagdesisyon sina Justice De Castro na ireset ang pagbasa ng sakdal sa April 28, 2006.

Sa panayam ng DERETSO kay Atty. Rosette, clerk of court ng nasabing division, sinabi nito na ang kahulugan ng nasabing motion ay “kahilingang madismis ang kaso.”

Batay sa nasabing Motion, mariing pinabulaanan nina Amante at Andal na sila ay nagsabwatan na gaya ng sinasabi ng Ombudsman. Diumano pa, ‘kay Cheung Tin Chee (na kilala sa San Pablo sa katawagang Chiquito) si Andal nakipag-sub lease na pinaupahan naman nito (Andal) sa Informatics. Nangyari diumano iyon “in the regular course of business.”

Sa sinumpaang salaysay na isinumite ni Andal sa Ombudsman noong February 2003, sinabi niya na may utang siyang isang milyong piso kay Amante kaya’t binigyan niya ng kapangyarihan si Amante na siyang tumanggap ng mga paunang bayad ng Informatics ‘bilang bayad’ sa nasabing pagkakautang.

Batay naman sa sinumpaang salaysay noong June 17, 2004 ni Jeremy E. Pampolina III, dating namamahala ng Informatics, ‘si Abdon nga ang kanilang kausap sa pagupa nila sa isang bahagi ng 3^rd Floor ng San Pablo City Shopping Mall na nagsimula noong July 2000.’

May kaukulan diumanong sulat sa kanya si Andal na nagsasabing ibigay ang “advance rentals and deposits” kay Amante at wala diumanong kinalalaman si Amante sa “negotiation of the subject sub-lease contract.”

Lahat ng mga nabanggit ay siyang ginamit na depensa ng mga abogado ni Amante sa pagsasabing ‘hindi na sakop ng Sandiganbayan ang pagdinig’ sa nasabing kaso sapagkat pribadong transaksyon iyon nina Amante at Andal kaya’t “this case be quashed” o sa madaling salita’y i-dismis.

Kasama nina Amante at Andal kaninang umaga bukod sa kani-kanilang mga abogado ay sina Atty. Marciano “Nonong” Brion, Jr., ang hanggang ngayo’y may usapin pa ring kinakaharap sa RTC ng lungsod at sa Sandiganbayan din kaugnay naman sa kwestyunableng pananatili nito sa San Pablo City Water District; Atty. Eleno Mendoza, ang city legal officer; Engineer Jesus de Leon, OIC ng city engineering office at kababayan ni Mendoza; at dating barangay chairman Agor Alcantara.

Matapos ang pagdinig, mabilis na umalis ang grupo ni Amante. Ilang oras pa’y may nag-text sa DERETSO at sinabing nasa kapitolyo na si Amante at kasalukuyang pinagbabanduhan na dismiss na ang lahat ng kaso sa kanya.

Pananaw ng DERETSO

Justice delayed is justice denied.

Kabuuang mamamayan ng Lungsod ng San Pablo ang kawawa sa mabagal na usad ng hustisya sa usaping ito.

Lugi ang city government ng 135 milyong piso

April 26, 2005 nang sulatin ni Assistant Special Prosecutor III James K. Abugan ang nasabing Information at noong araw ding iyon naman inaprubahan ni Special Prosecutor Dennis M. Villa-Ignacio ang nasabing dokumento na nagsasabi ngang may probable cause ng korapsyon ang kasong isinampa kina Amante at Andal.

Resulta nga ng pagsusuri ng COA ang naging matibay na batayan ng mga taga-Ombudsman sa kaso.

Matatandaan na sa isinumiteng COA report, sinuri nila ang financial transactions ng Mall mula 1999 hanggang July 2001 at doon nga’y ipinahayag nila na “nalugi pa ang city government ng may 135 milyong piso” sa operasyon nito.

Hanggang ngayo’y may nakabinbin pa ring civil case na nakasampa sa Regional Trial Court ng Lungsod ng San Pablo sa pagitan ng city government at Mr. Cheung Tin Chee na napasampa sa panahon ni dating mayor Florante “Boy” Aquino. Pinagtatalunan doon kung sino nga ba ang dapat na mamosisyon sa 3^rd Floor ng Mall – si Mr. Cheung Tin Chee, na isang pribadong negosyante sa lungsod o ang mismong city government?

Sinasabi ni Mr. Cheung Tin Chee na siya ang ‘may karapatang mamosisyon’ batay sa contract of lease sa pagitan niya at ng city government na kinatawanan naman ni Amante bilang mayor.

Hindi naratipika ng dating miyembro ng Sangguniang Panglunsod ang nasabing kontrata kaya’t ‘walang bisa’ ang nasabing kontrata. Ito naman ang paninindigan ng city government.

Nakita din ng COA na ‘lugi ang city government’ sa nasabing ‘cashsunduan’ sapagkat uupahan lamang ni Mr. Cheung Tin Chee ng halagang P2,500.00 per square meter ang halos kabuuan ng 3^rd floor sa loob ng 48 taon. Wala ding nakita ang COA ng anumang resibo na nagbayad na sa city treasurer’s office para sa kaukulang ‘renta’ si Mr. Cheung Tin Chee.

Sa nasabing kontrata, natural lamang na paupahan din iyon ni Mr. Cheung Tin Chee sa ibang may gustong umupa sa halagang nais niya na malaki din ang posibilidad na lampas triple naman ang magiging halaga per square meter noon.

Ang nakakasigurado’y ‘yaong mga meroon ng sapat na kakayahang magbayad ng milyong halaga ang siyang makakapwesto doon, muli’t muli’y mapagiiwanan na naman ang isang kahig isang tukang mga ambulant vendors at maliliit na manininda.

Suma total, sa bawat paglubog nga ng araw, patuloy na malulugi ang city government sa multi-milyong pisong halaga na government projects, kumita naman ng limpak-limpak na salapi ang ilang pribadong tao pati na rin ang ilang city government officials.

Kalabisan ng sabihing pera ng taumbayan ang ginagastos sa lahat ng uri ng government infra projects. Alam na alam ito ng mga nasa pamahalaan.

May ilang taon na ring nakasampa sa RTC ng lungsod ng San Pablo ang nasabing civil case. Mahabang panahon ding pinag-aralan ng Ombudsman ang nasabing kaso bago nito inakyat sa Sandiganabayan. Halos isang taon ng nasa Sandiganbayan naman ang kasong kriminal na ito nina Amante at Andal.

“Wala akong kaso!” --Amante

Sa mabagal na pagusad ng mga nasabing kaso’y kay bilis namang ipangalandakan ni mayor Amante sa mga taga-San Pablo na wala siyang kaso. Kung wala siyang kaso, ‘eh ano itong nakunan ng DERETSO at team ng FHC Channel na video footage sa loob mismo ng First Division ng Sandiganbayan?

Nasasabi niyang wala siyang kaso sapagkat hindi pa nga siya nababasahan ng habla.

Kung sa paniniwala niya’y wala siyang kaso, bakit kailangan niyang iwasan ang pagbasa ng habla sa kanya at doo’y patunayan sana sa korte at sa mga taga-San Pablo na talagang wala siyang kasalanan at busilak ang kanyang adhikaing magsilbi sa publiko?

Sa halip na harapin ng taas noo at may dignidad ay kailangan pa niyang gumawa ng kung anu-anong dahilan upang hindi lamang matuloy ang arraignment.

Bakit matapos ang kapiyestahan ng lungsod nitong 2006 ay kailangan pa niya diumanong magpa-confine sa Immaculate Hospital na nasa P. Alcantara St.? Upang iwasan ang arraignment? Gaano ito katotoo?

Nakita ng DERETSO mula sa lampas na sa isang dangkal na mga file ng dokumento na nakasumite sa Sandiganbayan ang isang certification mula nga sa Immaculate Hospital na diumano’y na-confine ito doon matapos ang kapistahan nga ng lunsod noong January 2006.

Mahalagang banggitin na kamag-anak ni city tourism officer Ellen Reyes ang isa sa may ari ng Immaculate Hospital. Batay sa talaan ng city budget for 2006, may ranggong executive assistant IV si Ellen Reyes na under ng office of the city mayor. Sa one plus one, posibleng tama ang kutob nina Pablo’y kung bakit sa Imaculate Hospital nagpa-confine si mayor Amante.

Kung talagang totoong lahat ang nakalagay sa March 6 Motion to Quash, bakit hindi noong January 2006 isinumite iyon nina Amante at Andal sa Sandiganabayan?

May butas ang batas

Talagang sa ilalim ng court procedure, binibigyan ng korte ng kung anu-anong karapatan ang akusado na mapatunayang wala siyang kasalanan, kaya naman andiyan ang mga motion at pleadings for reinvestigation, consideration, to quash, at certiorari. Kapag ginamit ng akusado ang lahat ng ito’y kakain ng panahon na mula isang buwan hanggang dalawa o anim na taon, depende sa bilis o bagal sa pagresolba ng korte. At kapag napasampa pa sa Court of Appeals at Supreme Court ay baka abutin ng hanggang sampung taon.

Hindi pa kasama ang uubusing panahon din sa pagtugon naman ng nag-aakusa sa mga inihaying motion at pleadings.

Ibinigay ang mga ganoong karapatan sa akusado sapagkat ang kalaban na niya sa criminal case ay ang buong Estado, kaya nga’t iyon ay People of the Philippines vs. Akusado.

Sa kaso nina Amante at Andal, arraignment pa lamang sa kanila’y ginagamit na ng kanyang mga abogado ang lahat ng pamamaraan na masagkaan ito upang hindi masimulan ang pormal na pagdinig sa kaso sapagkat kapag nabasahan na ng kaso’y kaakibat na doon ang preventive suspension, na iyon ang mahigpit na iniiwasan ni Amante.

Kung ganap ng mabasahan ng kaso at nagsimula na ang pormal na pagdinig sa akusado, nakakatiyak pa rin ang panibagong paggamit nito sa mga nabanggit na karapatan. Na nakakatiyak sa panibagong mahabang panahon ng paghihintay bago ganap na masabing “wala akong kaso dahil napatunay sa korte na wala akong kasalanan.”

Kung walang kaso, bakit ipinagbanduhan ni Amante ngayong araw na ito pagkarating niya ng kapitolyo na “dismiss na” ang lahat ng kanyang kaso? Ganoon na nga bang kabobo ang tingin ni Amante sa Korte upang sa kanyang mga dahilan sa Motion to Quash ay maniwala kaagad sina Justices De Castro, Peralta at Gesmundo na wala siyang kasalanan kahit na nga hindi pa siya nababasahan ng kaso?

Ano nga ba ang nangyayari na kay Amante, siya ba’y nagsasabi ng totoo o nagiging talamak na rin sa kanya ang pagbabando ng mga kasinungalingan? Kakambal nga ba ng pangungurakot ang pagsisinungaling?

Ayon sa kaibigang abogado ng DERETSO, wala pa ring katiyakan na mababasahan na ng kaso sina Amante at Andal sa April 28 sapagkat nakakatiyak aniya na baka pasagutin pa ng korte sina Amante sa komento naman ng prosecution sa isinampa nilang Motion to Quash. Na baka makailang sagutan pa ng pleadings and comments ang ipagutos pa rin ng korte.

Ginagawa ito ng abogado ng akusado sapagkat alam nila na hindi lamang naman kaso nila ang dinidinig sa partikular na korte. Samakatuwid, sa simpleng pag-aanalisa nina Pablo’y ang pamamaraang ipinagkaloob na iyon ng korte na karapatan ng akusado’y maaari niyang magamit na delaying tactic.

Sa kaso pa ring ito nina Amante at Andal, sinusuwerte pa rin sina Pablo’y sapagkat kung certiorari ang inihayin, nakakatiyak na baka matulog ng mahabang panahon ang kaso sa Supreme Court.

Posibleng kaya Motion to Quash ang inihayin nina Amante at Andal sa korte ay sapagkat nag-lapse na ang panahon o sadyang walang nakitang punto ang bagong abogado ngayon nina Amante para nga sa certiorari. Nangangahulugan ito na bago matapos ang taong ito’y tuluyan ng mababasahan ng kaso sa Sandiganbayan sina Amante at Andal at lubhang napakaliit na ng tsansa na mapigilan pa ang court trial ng taon para sa mga taga-San Pablo.

Kung magkakagayon, papaano na isisigaw ni Amante sa entablado sa 2007 na “wala po akong kaso?” Kung magkakagayon pa rin, magkalakas pa kaya ng loob si Amante na muling tumindig sa entablado at hingin ang pagtitiwala ng mga taga-San Pablo?

Kaya nga’t naghuhumiyaw sina Pablo’y na sana’y mapabilis na ang pagresolba sa usaping ito sapagkat hindi lamang sina Amante ang siyang pinagkakaitan ng katarungan, ngunit higit sa lahat ay buong mga taga-San Pablo.

Naalaala tuloy ng DERETSOang isang video documentary na ginawa ng mga journalism student ng New Era University sa Quezon City na pina-edit sa kaibigan ng DERETSO may ilang taon na rin ang nakaraan.

Wala iyong dayalog. Eksena iyon sa korte. Sa unang eksena, pumasok ang huwes at naupo sa kanyang lamesa. Kasunod noon ay ang mga abogado at akusado. Lahat sila’y maiitim pa ang buhok, masiglang nagpapalitan ng kuro-kuro at mabikas ang mga muwestra ng kamay habang nagpapaliwanagan. Kasunod na eksena’y ang muling pagpasok ng huwes. Maputing-maputi na ang buhok nito, may tungkod at mabagal na ang paghakbang. Nakasuot ng makapal na salamin. Kasunod noon ay pagpasok naman ng mga abogado at akusado. Tulad ng sa huwes, maputing-maputi na rin ang kanilang mga buhok, uugod-ugod na rin sila sa paglakad at may tungkod. Mabagal na rin ang pagmwestra nila habang nagpapaliwangan gamit ay kanilang mga tungkod. Mahina na rin ang kanilang mga pandinig batay sa mga galaw ng kanilang kamay.

MAY BUTAS ANG BATAS!! Ito ang biglang lumabas sa screen.

Ang nakakatakot sa pagtatagal ng kaso’y ang mawalan ng interes ang mga pangunahing saksi dahil nga sa bagal ng pagusad ng proseso.

At ang lubos na nakakabahala’y ang mabura sa mundo ang mga pangunahing saksi, lalo na’t kung ang inaakusahan ay may history ng sanay na magbura sa mundo ng sinumang balakid sa kanyang agendang mangurakot at magsinungaling sa bayan.

Nasunog o sinusunog? Dumpsite ng San Pablo sa Sitio Balok, Brgy. Sto. Niño

SINADYA nga bang sunugin ang dumpsite ng San Pablo upang itago ang kabulukan ng lungsod sa pangangalaga ng basura? Ilan lamang ang mga kabataang nasa itaas na larawan sa mahigit isang daang scavenger na hindi inaalintana ang mabahong usok makapamulot lamang ng basura doon.

(Ulat pananaw ni Iring D. Maranan, Sitio Balok, Brgy. Sto. Niño, San Pablo City) – NASUNOG ba o talagang sinusunog na ngayon ang mga basurang kung ilang taon na ring nakatambak sa dumpsite ng lungsod na ito? Bakit nasunog o sinusunog? Sino ang sumunog o nagpasunog? Alam kaya ito ng mga opisyales ng lokal na pamahalaan ng lungsod na ito?

“Tatlong araw nang nasusunog ang dumpsite,” ito ang natanggap na impormasyon ng DERETSO sa pamamagitan ng text messages kaninang hapon, March 3 kaya’t agad kaming nagtungo sa nasabing lugar kasama ang cameraman ng FHC Channel 17 ng Telmarc.

Malawak na ang sakop ng nasusunog na basurahan. Patunay nito ang sumalubong sa amin na makapal na usok na nagmumula doon. Ganoon pa man, nasaksihan ng DERETSO na sa kabila ng makapal na usok at nakakasulasok na amoy ay hindi pa rin napigilan ang mahigit sa 100 katao na patuloy na naghahalwat at nangangaybot ng basura na nakalagay sa mga plastic.

“Ito na ang aming ikinabubuhay,” ayon sa ilang kabataang nakapanayam ng DERETSO na natatakipan ng damit ang ilong at bibig ng mga ito habang patuloy sila sa pangangalkal ng basura.

“Dati kumikita kami ng hanggang 200 piso gada araw sa mga nakukuha naming basura. Ngayon malaki na ang kuwarenta pesos isang araw kasi marami na rin ang dumarayo dito na nangangalkal ng basura,” ayon sa isang matandang babae na tagaroon.

Muli naming nakita ang ilang malalaking sasakyan na nagtatapon doon ng basura at muli’y nasaksihan namin ang isang malaking dumptruck na pag-aari ng munisipyo ng Nagcarlan, gayon din ang truck ng basura na pag-aari naman ng bayan ng Rizal.

May mga taga-Lucena City rin na scavenger doon na nikikipagagawan sa pagkakalkal ng basura.

Paapat na araw na diumano ang sunog na iyon na hindi rin kayang apulain ng dalawang truck ng bumbero ng lungsod na ito na nagtungo doon.

“Sa may ibaba ng bangin nagsimula ang sunog hanggang sa umakyat na iyon dito sa itaas,” ayon pa sa nakapanayam ng DERETSO.

Methane gas ang possible diumanong pinagmulan ng sunog na napaimbak na sa ilalim ng kabundok na basura ayon kay Romy (na ayaw ng magpabanggit ng buong pangalan at propesyon) sa panayam din ng DERETSO.

Isa na ngang natutulog na bomba ang kasalukuyang dumpsite ng lunsod na ito dahilan na rin sa iba’t ibang klase ng basurang matagal ng nakaimbak sa lugar na iyon.

“Posibleng lumala pa ang sunog na iyan ngayong pagdating ng taginit. Talagang hindi kakayanin ng mga bumbero na maapula ang sunog na iyan. Mas kailangan sana ang isang malakas na ulan,” ayon pa kay Romy.

“Ang worst scenario na posibleng mangyari’y ang pagsabog noon dahilan na rin sa iba’t ibang klaseng kemikal na napaimbak na sa ilalim ng tambak na basurang ito. At sana nga’y may makapagpakita ng totoong pag-aaral kung hindi pa naaapektuhan ang ating groundwater.

“May patay na ilog sa ibabang bahagi ng dumpsite at ito’y nabubuhay lamang kapag may malakas na ulan. Ang tanong, saan ngayon pumupunta at anu-anong barangay ang dinaraanan nito bago makarating sa malawak na karagatan at posibleng makarating din sa Laguna de Bay? Gaano tayo katiyak na hindi iyon kontaminado ng mga tumagas na katas ng basura?,” ayon pa rin kay Romy.

“Toxic fume ‘yun dahil mula iyon sa halo-halong basura tulad ng styrafoam, plastic, etc. na nagreresulta naman sa pag-emit ng iba’t ibang gases.

“Constant exposure sa smoke ay masama. Kung short term naman at malaki ang volume na nalanghap, ‘eh mas acute o bigla ang epekto nito sa katawan na talagang makakasama sa kalusugan. Hindi lamang kasi pure smoke ‘yan. May maliliit na particle na kapag lumusot sa filter ng ilong ‘eh magdideretso at magdedeposit ‘yan sa lungs. Nuisance ang mabahong amoy kasi offensive sa senses, hindi lamang sa individual kundi sa community na rin na nakakaamoy nito,” paliwanag ni city health officer Dr. Job Brion at isa sa 15 miyembro ng city solid waste management board (CSWMB) ng lungsod na ito.

Si mayor Vicente Amante ang siyang chairman ng board at si konsehal Diosdado Biglete naman ang siyang vice chairman.

Bukod sa pagbili ng dalawang sasakyan at pagpapagawa ng mga tarpoline na nakabandera pa doon ang larawan ni Amante na nagsasabing “sumusunod sa RA 9003 ang lungsod”, bumili din ang board ng mga sound system.

Ang mga material na bagay na iyon na pinagkagastusan ng mamamayan para mapagbuti ang sistema ng basura sa lungsod ay lalong nakapagpalala sa pagdadamusak ng dumpsite. Sina Amante at Biglete lamang ang material na nakikinabang sa kasalukuyan sa ginawang pagbili din ng walang titulong lupa na gagawing panibagong dumpsite ng lungsod. Naniniwala ang DERETSO na overpriced iyon sapagkat mula sa pagkakansala lamang na P30.00 per square meter ay mismong siyudad pa ang naghalaga nito ng P330.00 per square meter nang ganap na ngang bilhin iyon.

Dumpsite ng San Pablo, ganap ng ipinasasara?

(Ulat pananaw ni iring D. Maranan, San Pablo City) – Itinatago nga ba ni mayor Vicente Amante ang panibagong liham ng Department of Environment and Natural Resources (DENR) na nagsasaad ng ganap na pagsasara sa tapunan ng basura ng lungsod sa Sitio Balok, Brgy. Sto Niño?

Ganito nabubuo ang haka-haka ng ‘pagtatago ng liham ng DENR’ sapagkat hanggang sa sinusulat ang artikulong ito’y tikom pa rin ang bibig ng ilang mga pinuno ng city government offices hinggil dito. Diumano pa, may kaukulang “ultimatum” na ang nasabing liham.

Matatandaan na una ng nakatanggap ng sulat si Amante noong July 20, 2005 mula kay DENR Assistant Secretary Casamiro A. Ynares III na nagsasabing dapat sumunod na sa isinasaad ng Republic Act No. 9003 o ang Ecological Solid Waste Management Act of 2000 ang lungsod hinggil nga sa tamang pangangalaga ng basura.

Partikular na tinukoy ni Ynares sa nasabing sulat ang hinggil sa “mandatory segration at source, segrated collection of biodegrable and non-biodegarble wastes and special wastes, recycling and composting and establishment of Material Recovery Facility in every barangay or cluster of barangays upon its effectivity last February 2001. The LGU is likewise mandated to collect the residual wastes (those which cannot be composed and cannot be recycled or reused) from the barangays and dispose the same in an environmentally sound manner. Collection of mixed waste is strictly prohibited.”

Inatasan din ni Ynares III si Amante “to look for an alternative site for disposal facility in accordance with the site selection criteria set by law” upang aniya’y maiwasan ang “notice to sue and filling administrative, civil or criminal case against the mayor through a citizen suit with the Office of the Environmental Ombudsman as well as the courts of law for violation of the provisions of RA 9003.”

Muli namang nilinaw iyon ni Ynares III sa liham niyang may petsang September 26, 2005 kay Konsehal Ivy Arago. Dagdag pa ni Ynares III sa nasabing liham kay Arago ay “please be informed that the recommendation in the July 20, 2005 letter related to the statement ‘to seek for an alternative site’ was intended specifically for the operation of a sanitary landfill (SLF) which should be located in a feasible site and which will replace the controlled dump facility in February 2006.”

Segragation at source o ang paghihiwalay ng basura (ng natutunaw at hindi natutunaw) mula mismo sa pinangmumulan nito – bahay, tanggapan, pabrika, tindahan at palengke ng bawat barangay. At kailangan ding may tapunan ng natatanging basura na nagmumula naman sa mga ospital at industrial wastes.

Hanggang sa kasalukuyan, hindi pa naaabot ng lungsod na ito ang simpleng pamamaraan ng pangangalaga sa basura, partikular ang paghihiwalay nito.

Lahat pa rin ng uri ng basura ay itinatapon at kinokolekta naman ng basurero na siyang nagdadala nito sa Sitio Balok.

May mga pagkakataong mismong mga taga-ospital na ang nagtatapon naman ng kanilang basura sa Sito Balok. Maging mga industrial waste ay doon din itinatapon.

Samakatuwid, hanggang ngayo’y hindi pa rin nababago ang ugali ng mga tagalunsod na ito sa pagtatapon ng basura.

Taliwas ito sa mga nakalagay sa namamayagpag ngayong mga tarpoline na diumano’y “sumusunod ang lungsod sa RA 9003.”

Hindi pa man napapadalhan ng sulat si Amante ni Ynares III ay napasulat na minsan sa pahina ng DERETSO na kailangang pagtuunang pansin ng lunsod ang hinggil sa pagtuturo ng waste segregation sa barangay level pa lamang.

Sa halip na gawin iyon ng mga taga lokal na pamahalaan ng lungsod ay inuna nilang binili ang sasakyan upang anila’y “makapaghanap ng alternatibong tapunan ng basura.” Isinunod dito ang pagpapagawa naman ng mga tarpoline na nakabandera pa ang larawan ni Amante. At ang pinakahuling ginawa nila’y nang bilhin ang may anim na ektaryang lupain doon din mismo sa Sitio Balok.

Matatandaan din na napalathala sa DERETSO ang sa palagay naming “overpriced” na pagkakabili nito mula sa pribadong tao sapagkat napag-alaman ng DERETSO na napasanla lamang ito ng P30.00 per square meter subalit mismong siyudad pa ang nagbigay ng presyong P330.00 per square meter.

Kung sa tamang pamamaraan ng pangangalaga pa lamang sa basura ng lungsod ay hindi na makatugon si Amante, paano pa kaya sa ibang mga panuntunan?

Nahaharap ngayon si Amante sa kasong korapsyon sa Sandiganbayan at nakatakda itong basahan ng kaso sa darating na March 10. Kaugnay ang kasong iyon sa usapin ng Informatics na resulta naman ng pagkaka-audit ng Commission on Audit (COA).

Hanggang ngayo’y nakabinbin pa rin ang isinampa naming kaso ni kasamang Dodie Banzuela sa Office of the Omdusman kaugnay pa rin sa korapsyon.

Ang bukang bibig niya’y “napupulitika” lamang siya kaya’t nakakasuhan.

Kung talagang sa paniniwala ni Amante’y malinis ang konkensiya niya sa pagbili ng mga lupaing walang titulo at wala iyong bahid na overpriced o panggigisa sa sariling mantika sa mga tagalunsod, marapat lamang na matapang niyang harapin ang mga kasong iyon at itigil na ang pagsasabing “napupulitika lamang.”

Kung ituloy kaya nina Atty. Rita Linda V. Jimeno ng Philippine Bar Association ang pagsasampa kay Amante ng kaso hinggil naman sa usapin ng basura, sabihin pa rin kaya ni Amante na “napupulitika lamang” siya?

Video coverage sa konseho Kopo na ng CIO

Para ‘di na mabisto ang paghihikab, senyasan ng baak-baak, pananapak, atbpng kaanuhan?

(Ulat pananaw ni Dodie C. Banzuela, San Pablo City) – PINAGBAWALAN na ng Sangguniang Panglunsod ng San Pablo ang “video coverage inside the session hall during the regular and special sessions of the Sangguniang Panlunsod… as well as during its committee meetings and hearings, to ensure a more efficient and non-biased presentation of discussions to the general public through the tri-media.”

Nakapaloob ito sa Resolution No. 2006-83 na may petsang February 21, 2006 at pirmado nina vice mayor Lauro G. Vidal at Acting Sanggunian Secretary Elenita Capuno.

Kopo ng CIO ang video coverage

Ayon pa sa nasabing resolusyon, binibigyan nila ng “sole authority” ang “City Information Office” na siya na lamang kumuha ng “video coverage.”

Si ex-officio sanggunian member & SK federation president Joseph Ciolo ang siyang naghain ng nasabing resolusyon at siya rin ang chairman ngayon ng committee on mass media sa Sanggunian. Pinangalwahan ito nina konsehal Katherine Agapay, Rodelo Laroza, Richard Pavico, Diosdado Biglete, Edgardo Adajar at Leopoldo Colago. Absent naman noong araw na iyon sina konsehal Alejandro Yu, Angelo Adriano at Gener Amante.

Tanging sina konsehal Ma. Evita Arago at Frederick Martin Ilagan lamang ang tumutol sa nasabing resolusyon.

Mayroong dalawang CATV stations sa lungsod na ito, ang Telmarc at Celestron, at may kani-kanilang mga local channels na ekslusibong nagpapalabas ng mga local TV programs hinggil sa mga kaganapan sa San Pablo pati na rin ang ilang mga karatig bayan nito, kasama na ang video coverage sa mga regular sessions and public hearings ng Sangguniang Panglunsod.

Unang kumurap

Ngayon lamang ito nangyari sa lungsod ng San Pablo. Kahit sa kainitan ng pagbatikos ng media kay dating mayor Florante “Boy” Aquino ay hindi naman siya nagpalabas ng anumang kautusan na sisikil sa karapatan ng mga lokal na mamamahayag.

Sa katunayan, nagamit pa noon ng husto ng mayoryang miyembro ng dismiyadong konseho ang media upang mas patingkarin ang kanilang pagkadismaya kay Aquino. Matatandaan na nagdrama pa ang isang adajas, na natampok sa video coverage, na hindi magpapagupit ng buhok hanggang hindi bumababa sa puwesto si Aquino. Inakala nina Pablo’y na ‘ala na talagang kurapan iyon, ngunit sa munting pagihip ng hanging Amihan ay unang naluha ang adajas at sunud-sunod na kumurap.

Kitang-kita din noon sa mga video footage na tanging si namayapang konsehal Boying Ticzon lamang ang matapang at masigasig na nakibaka sa mayoryang ulupong ng konseho sa bawat sesyon. Ang isang july body na kakampi ni Ticzon ay bahag ang buntot na nakamulaga lamang.

Ngunit sa kasalukuyang konseho ngayo’y kitang-kita ang pagkagahaman ng isang july body sa kapangyarihan at walang pakialam na ipakita ang tunay na kulay at kabobohan sa harap ng kamera sa tuwing may session ang konseho. Kung hindi ba naman bobo’y bibirit sa harap ng kamera na mas maganda daw siyang lalaki at mas malaki ang ulo ng isa niyang kasamahang konsehal. Ipinaghambog pa na mas maganda ang kanyang asawa kesa sa asawa ng isa niyang kasamahan sa konseho.

Kitang-kita rin sa lente ng video camera kung papaano sangganuhin ang konseho ng isang konsehal na gigil na gigil na nambaoy sa media na hindi daw ipinalabas ang kanyang pagsayaw sa entablado noong kapistahan ng lungsod.

Naniniwala ang DERETSO na may sabwatan ang tanggapan ni mayor Vicente Amante at ang Sangguniang Panglunsod hinggil sa pagbabawal na ito. Sa mga nakalipas na video coverage kasi ay kitang-kita doon kung papaano brasuhin ng mayoryang konsehal na kakampi ni Amante ang mga panukalang may kinalalaman sa pagbili ng siyudad sa mga lupaing walang titulo at iba pang mga isyung may kinalalaman sa paggamit ng pondo ng lungsod sa kabila ng kahilingan nina Ilagan, Adriano at Arago na masusing pag-aralan muna iyon.

Sa 12 konsehal, tanging sina konsehal Ilagan, Arago at Adriano lamang ang tumatayong fiscalizer. At dahil sa tatatlo nga sila, kalimitan ay talo sila sa botohan, na siya namang matapat na nakukuha ng video coverage.

Sa ngayon, may ilang independent local TV producers ang nagpo-produce ng local news & public affairs program sa lungsod, at isa dito ay ang First Hermit Channel (FHC) na ipinalalabas ang mga programa sa Channel 17 ng Telmarc.

Pinagbibintangan ng mayoryang miyembro ng konseho at ni Amante na pag-aari daw ni konsehal Ilagan ang FHC sapagkat may sarili itong programa doon.

Naninindigan naman si Egay Collado, dating city information officer sa panahon ni Aquino, na siya ang may-ari at operation manager ng FHC.

Niraket pa ang video coverage?

Sa panahon pa ni dating mayor Aquino, malayang nakakuha ng mga video footage ang LKA productions na pag-aari ni Les Alvero-Tibillo, maybahay ni namayapang mediaman Ranel Tibillo, sa lahat ng galaw ng lokal na pamahalaan.

Sa panahon ding iyon ay malayang nakapag-ere minsan isang linggo ang TV program na Si Doc, Si Konsehal na pinagbidahan at ginastusan ng isang adajas sa ilalim ng LKA Productions. Kung saan man kumuha ng ginastos ang isang adajas sa pagpo-produce ng isang local TV program ay your guess is as good as ours.

Walang patlang ang LKA Production sa pagkober ng mga session ng konseho pati na rin ang mga committee and public hearing nito na ipinalalabas noon sa Telmarc Channel 21.

Inakala ng publiko na lahat ng ginawang iyon ng LKA Productions ay for public service only, lalo na nga ang walang patlang na pagkober sa mga session ng konseho.

Subalit sa panahon din ni dating mayor Aquino, nagsumite ng bill of account ang LKA Productions na naniningil sa lokal na pamahalaan dahilan nga sa ginawang video coverage sa mga sesyon. Mahigit sa 200 libong piso ang naging “utang” ng lokal na pamahalaan na nakapaloob naman sa isang kontrata sa pagitan ng LKA Productons at vice mayor Vidal. Hindi nagtagumpay ang “pandarambong” na iyon sa kaban ni Pablo’y kaya’t inulit sa panahon ngayon ni Amante.

Kung nagtagumpay ang pangungulimbat na iyon sa kaha ni Pablo’y ay tanging ang mga taga-city accountant, treasurer at coa na lamang ang nakakaalam.

Mahalagang banggitin na mismong ang isang adajas ang siyang nasa likod ng paniningil na iyon.

Resolution 2006-83, labag sa Saligang Batas

Nang si konsehal Agapay pa ang chairman ng komitiba na may kinalalaman nga sa mass media, pormal na nagmungkahi ang DERETSO sa Sanggunian na magkaroon ng konkretong patakaran sa pagkober ng media sa mga sesyon. Sa nasabing mungkahi, hiniling ng DERETSO na mabigyan ng kaukulang lugar ang mga taga-print media sa loob mismo ng session hall. Hiniling din na mabigyan ng sapat na kalayaan ang mga cameramen ng local television at photographers na makagalaw sa loob ng session hall upang makakuha ng maayos na anggulo. Hiniling iyon nang matapos namang unang ipagbawal ni konsehal “I seconded” Yu na bawal ng magkober ang media sa sesyon.

Nais bigyang diin ng DERETSO na tanging “sapat na espasyo lamang na lulugaran ng mga taga-print media sa loob mismo ng session hall” ang hiniling at walang bill of account na ibibigay sa lokal na pamahalaan matapos ang coverage.

Nagkaroon lamang ng isang pangkalahatang pagpupulong sa bahagi ni Agapay at mga taga-media. Hanggang sa sinusulat ang artikulong ito’y walang malinaw na tugon pa rin si Agapay at ang sanggunian maliban nga sa ipinalabas na resolusyon.

Naniniwala ang DERETSO na isa itong pagsikil sa kalayaan ng pamamahayag.

Bawal ang video coverage ngayon. Kapag pinalampas ito, susunod magigising na lamang isang umaga ang mga mamamahayag na bawal na ring kumober sa sesyon at mga public hearing ang mga taga-print media,

Labag ito sa isinasaad ng ating Saligang Batas. Una, ayon sa Section 24 ng Declaration of Principles and State Policies ng Article II ay kinikilala ng Estado ang “vital role of communication and information in nation-building.”

Binigyang diin naman sa Article III ng Bill of Rights sa Section 4 nito ang mga katagang, “No law shall be passed abridging the freedom of speech, of expression, or of the press…”

At lalo pa itong pinatingkad sa Section 7 ng Article III din na nagsasabing, “The right of the people to information on matters of public concern shall be recognized. Access to official records, and to documents, and papers pertaining to official acts, transactions, or decisions, as well as to government research data used as basis for policy development, shall be afforded the citizen…”

Mas malimit sa minsan, sa mga taga-media naasa ang publiko sa kung ano nga ba ang tunay na nangyayari sa ating lokal na pamahalaan. Mas matindi pa ang resolusyong ito sa Malakanyang sapagkat ni minsan hindi ipinagutos ng Malakanyang na mga taga-Public Information Agency (PIA) na lamang ang kukuha ng mga video footage sa affairs ng pangulo. At mismong ang kongreso ay hindi nila kaylanman inisip na kopohin ang coverage ng kanilang mga galaw sa session hall at mga public & committee hearings. Tila nga may gustong itago ang mayoryang konsehal sa kanilang sangganuhang panglunsod sa pagbabawal na ito sa mga independent local TV producer sa pagkuha ng mga video footage.

Hindi sinungaling ang lente ng kamera

Kung ano ang nasilip ng lente ng camera ay iyon ang magrerehistro sa film o tape ng video at still camera, no more, no less.

Oo nga’t sa modernong pamamaraan dala na rin ng mga high tech editing equipment ay maaaring baguhin ang larawang nakuha ng still camera, subalit hindi ang napatala sa video camera.

Kaya nga’t kung ano ang nakuha ng video camera ay iyon ang tunay na naging kaganapan sa partikular na oras ng pangyayari, tulad ng sampigahin ng isang adajas si konsehal Adriano sa kainitan ng diskusyon ng isang regular session.

Naitala na nga’t lahat sa video ang pananampiga’y pilit pa ring pinairal ng isang adajas ang kanyang kasinungalingan sa pagsasabing tinapik lamang niya si konsehal Adriano. Na ang pahayag namang iyon ng isang adajas ay ipinagtanggol pa ng kanyang mga bayarang nagpupusturang mediaman. Bakit nga hindi magiging bayaran gayong kay tagal na naging casual sa kanyang tanggapan? Naging tampok pa nga sa editorial ng isang lokal na pahayagan ang pangyayaring iyon na naghikayat pa na dapat lamang daw ginawa iyon ng isang adajas.

Isang masamang precedent ang editorial na iyon considering pa naman na isang kawani ng pamahalaan ang editor in chief ng nasabing pahayagan na ilang ulit na ring bumagsak sa pagsusulit ng abogasya. Mabuti pa ang isang simple at low profile na kawani ng Municipal Trial Court in Cities na nasa lungsod na ito – naipasa agad ang pagsusulit sa abogasya kaya nga’t isa na ito ngayong abogado. Ang pagiging abogado nga kaya ng low profile na kawaning ito ng pamahalaan ang siya naman ngayong laging dahilan sa pagtaas ng dugo ng editor in chief?

Kung ang pagiging abogasya’y hindi kayang pasahan, ano na ngang klase ng editorial ang kanyang isusulat sa lokal na pahayagang iyon?

Hindi man kasama ang mga taga-print media sa pagbabawal na iyon na nakalagay sa nasabing resolution, mahihinuha na pinoprotektahan ng kalakhang miyembro ngayon ng konseho ang mga bayarang nagpupusturang media ng nasabing pahayagan at ilang media na nakapayroll kay Amante.

Habang sinusulat ang artikulong ito’y binawi na ni pangulong Gloria Macapagal-Arroyo ang Proclamation 1017. Binawi upang makaiwas sa mas matindi pang batikos sanhi nga ng nasabing proklamasyon.

Sariling mundo ng mga konsehal ang bulwagan ng konseho. Kung nais nilang patuloy na maging labangan ang konseho’y nasa sa kanila iyon. Subalit hindi kailanman mapipigilan ang media na hindi ipakita kina Pablo’y ang tunay na nangyayari sa bulwagang iyon… sa pamamagitan man ng pagsilip sa lente ng mga video at still camera… at maging sa panulat.

CIO baka pagbukalan ng kurakot

Malakas ang kutob ng DERETSO na ang nasabing resolusyon ay ginawa upang maging bukalan ng kurakot.

Sa 2006 city budget, P2,895,698.04 ang nakalaang “total appropriations” ng CIO.

Sa kabuuang ito, P2,560,698.04 ang nakalaan sa “total personal services” – “salaries & wages,” “additional compensation,” “representation allowance,” “transportation allowance,” atbpng. kauri nito.

P335,000.00 lamang ang “total maintenance & operating expenses” na gagastusin naman sa: “traveling expenses (local) – P25,000.00,” “training expenses (seminar) – P10,000.00,” “office supplies expenses – P70,000.00,” “information technology – P20,000.00,” “postage & deliveries – P5,000.00,” “telephone expenses – P70,000.00,” “internet expenses – P50,000.00,” “subscription expenses – P10,000.00,” “advertising expenses – P5,000.00,” “repairs & maintenance of office equipment – P60,000.00,” & “other maintenance & operating expenses – P10,000.00.”

Dahil wala namang nakalaang pondo para sa pagbili ng mga bagong equipment & materials na gagamitin sa “video coverage” upang anila’y “to ensure a more efficient and non-biased presentation of discussions to the general public through the tri-media,” nakakatiyak na bibili nito ang lungsod sa pamamagitan ng supplemental budget o realignment ng budget o pag-arkila ng gamit o ang pagko-commission nito sa isang pribadong tao o grupo ng tao.

At dahil “bawal” na ngang koberin ng independent local TV producer ang anumang mga gagawing committee & public hearing, nakakatiyak na ang scenario ng pangungurakot sa pagbili ng nasabing mga gamit.

Sa kabuuan, ang nasabing resolusyon ay labag sa Saligang Batas at possible ngang pagbukalan pa ng pangungurakot.

Sa pagkamatay ng pasyente: NATURAL, AKSIDENTE, KAKULANGAN o KAPABAYAAN?

NAGHAHANAP NG KASAGUTAN ang pamilya ng namayapang si Antonio Quinto sa panayam ni Sol Aragones ng ABS-CBN (kaliwa) kay Gng. Angelina (kanan at maybahay ni Antonio) at anak na si Alma (gitna). Patuloy na naghihinagpis ang pamilya Quinto (ikalawang larawan) sa harap ng kabaong ni Antonio sa public cemetery ng Alaminos, Laguna bago ito ihatid sa huling hantungan.

(Ulat pananaw nina Iring D. Maranan at Dodie C. Banzuela, Brgy. San Benito, Alaminos, Laguna) – “GUSTO po lamang naming malaman ang tunay na nangyari sa aming ama kaya namin ginagawa ito. Maraming salamat po sa lahat ng nakiramay sa amin…”

Ito ang puno ng hinanakit na tinuran ni Anabelle Quinto, 32-taong gulang at panganay na anak ng namayapang si Antonio C. Quinto noong umaga ng March 21, 2006 sa kapilya ng barangay na ito nang ihatid na sa huling hantungan ang kanyang ama.

Tubong taga-San Pablo City si Antonio at kaya lamang napatira sa barangay na ito ay nang mapangasawa niya si Angelina Avenido Quinto. 53 taong gulang nang mamatay nga si Antonio sa Community Hospital noong March 15, humigit kumulang alas-onse kinse ng gabi.

Sa panayam ng DERETSO kay Angelina, masama ang kanyang loob kay Dr. Dennis Abril, ang surgeon na siyang nag-opera kay Antonio nang lagyan ito ng tubo sa tagaliran ng katawan upang maalis ang hangin sa baga nito. Nakatakdang magsampa ng kaukulang reklamo ang pamilya ni Antonio upang anila’y malaman ang tunay na naging dahilan sa pagkamatay ng kanilang mahal sa buhay.

Ayon pa kay Angelina, wala pang alas-otso ng gabi noong March 15 nang ipasok sa emergency room ng nasabing pagamutan si Antonio at doo’y sinuri ito nina Dr. Martin Jamias, isang internist at Dr. Abril.

Matapos aniyang ma-x-ray si Antonio, nagpasiya ang mga nasabing doktor na ilipat ang naunang ikinabit na tubo. Si Dr. Abril ang siyang muling gumanap nito.

Dapat sana’y OPD (out patient dept.) ‘lang ito, subalit sa kadahilanang lalong nahirapan sa paghinga ang pasyente, kumuha sila ng isang kuwarto upang doon magpagaling si Antonio. Hindi na matukoy ni Angelina kung anong oras natapos ang operasyon. Ang tanging natatandaan na lamang niya ay wala pa halos kalahating oras na nakakaalis si Dr. Abril matapos nga ang operasyon ay nakita niya na may lumalabas na mga dugo mula sa tubo papunta sa “parang guwantes na siyang sumasalo doon.”

Agad niyang ipinaalam sa mga nurse ang kalagayan ng kanyang mister na agad namang tinugon ng mga iyon.

“Nakailang ulit pa nga ako na siyang nagtapon ng dugong tumatagas sa tubo,” ayon pa kay Angelina.

Kasama niya ang dalawa sa limang anak noong mga sandaling iyon – si Alma, 30-taong gulang, pangalawa sa magkakapatd, at Rommel, 21-taong gulang, pinakabunso sa magkakapatid.

“Tinatawagan ng mga nurse si Dr. Abril, pero hindi yata nila makontak. Hanggang sa tuluyang mamamatay ang aming ama ay hindi na namin nakita si Dr. Abril,” ayon kay Alma.

March 19 ng umaga, batay na rin sa kahilingan ng pamilya sa tanggapan ng pulisya ng Lungsod ng San Pablo, sumailalim sa isang medical autopsy ang bangkay ni Antonio na isinagawa ni Dr. Roy Camarillo, medico-legal officer ng Philippine National Police Crime Laboratory na nakabase sa Police Regional Office IV sa Brgy. Canlubang, Calamba City.

“Malaki ang responsibilidad ng doctor sa kanyang pasyente, lalo na kung ang pasyente’y sumailalim sa isang operasyon. Mahalaga ang patuloy na obserbasyon dito at pagmomonitor, lalo na ng doctor na nagsagawa ng operasyon. I’m wondering, kung talagang kinokontak ng ospital ang nag-operang doctor, bakit hindi siya makontak? At kung siya man ay nakontak, bakit hindi siya personal na nagtungo sa ospital? Hindi ko masisisi ang pamilya ng namatayang pasyente kung isiping kaya namatay ang kanilang kaanak ay dahil sa kapabayaan ng doctor,” ayon kay Camarillo sa panayam ng DERETSO matapos ang isinagawang autopsy.

Hindi pa niya aniya mailalabas ang pinal na resulta ng kanyang autopsy hangga’t hindi pa naibibigay sa kanya ang kaukulang medical record ng pasyente. Subalit sa inisyal na pagsusuri nito, “nag-collapse” aniya ang baga ni Antonio.

Tumangging humarap sa camera ng ABS-CBN si Dr. Abril nang kapanayamin siya kasama ang DERETSO hangga’t hidi pa niya nakakausap ang kanyang abogado. Gayon man, nagpaunlak siyang sagutin ang ibang mahahalagang katanungang may kinalalaman nga sa agam-agam ng pamilya ni Antonio.

“Wala akong natanggap na notification from the hospital,” tugon ni Dr. Abril sa panayam sa kanya ng DERETSO at ng ABS-CBN noong umaga ng March 21. Hinggil iyon sa kritikal na sandali bago nga malagutan ng hininga si Antonio.

Magkasama aniya sila ni Dr. Jamias noong gabi ng March 15 at wala naman diumano itong naulit sa kanya hinggil sa kalagayan ng pasyente maliban sa: “Pare mukhang nagkakaroon ng pulmonary edema ang pasyente.”

Sinabi din niya na bago siya umuwi mga bandang alas-diyes ng gabi noong March 15 ay tinawagan niya ang ospital at kinumusta nito ang pasyente. Wala naman aniyang sinabi sa kanya ang ospital hinggil sa kalagayan ng pasyente maliban sa nahihirapan diumano iyon huminga.

Habang kinakausap sa telepono ni Sol Aragones ng ABS-CBN si Atty. Butch Javier, abogado ni Dr. Abril, nagkaroon ng pagkakataon ang DERETSO na maitanong sa kanya ang: Sa palagay po ba ninyo at that point in time nang malaman na ninyo ‘yung sinabi ni Dr. Jamias na “nagkakaroon ng pulmonary edema ang pasyente” ay dapat personal ninyong pinuntahan ang pasyente? Walang isinagot si Dr. Abril.

“No comment”. Ito naman ang naging tugon ni Dr. Jamias sa panayam sa kanya ng DERETSO. Payo daw iyon sa kanya ng kanyang abogado.

“Mahirap ang maging isang mahirap,” sabi pa ni Angelina sa DERETSO. Dahilan aniya sa kanilang kahirapan ay hindi kaagad niya naipagamot ang kanyang asawa.

Kinumpirma naman ito ni Dr. Abril na “dahil na rin sa kahirapan ng pasyente” ay hindi niya ito siningilan ng kanyang “standard rate na mula fifteen hanggang twenty thousand pesos.”

‘Yaon nga aniyang huling professional fee niya na tatlong libong piso’y pinabawasan pa niya ng five hundred pesos.

Sinabi pa ni Dr. Abril na sa gagawing pagbabalita ng media sa nasabing kaso’y magbabadya ito ng “pagkaubos ng mga doctor” sa ating bansa.

Sa panayam ng DERETSO kay Dr. Aristeo Alvero, medical director ng Community Hospital, sinabi nito na sa ngayon ay wala pa siyang masasabi hinggil sa usapin sapagkat wala pa naman siyang natatangap na reklamo mula sa pamilya ng namatayan upang magsagawa naman siya ng kaukulang imbestigasyon.

Ayon pa sa kanya, ang tanging natanggap lamang niya ay isang sulat mula kay Dr. Camarillo ng PNP Crime Lab na may petsang March 19 at humihiling na mabigyan siya ng xerox copy ng medical chart ni Antonio.

Sinabi pa ni Dr. Alvero na talagang hindi maiiwasan na mamatayan ng pasyente ang isang pagamutan na sanhi naman ng iba’t ibang kadahilanan. Subalit sinigurado niya na lahat ng medical attention ay ginagawa naman ng kanilang pagamutan upang mapagaling ang mga pasyente nila.

Ayon naman kay congressman Danton Bueser, 3^rd District, Laguna, matagal ng nakabinbin sa Kongreso ang isang Bill hinggil sa medical malpractices. Nasa committee on health ang nasabing panukala na pinamumunuan naman ni Dr. Antonio Yapha, Jr., 3^rd District, Cebu. Isang kilalang surgeon sa Cebu si Cong. Yapha Jr.

Subalit binigyang diin niya na may mga kaukulang batas na maaaring magamit ang isang pasyente o kaanak ng pasyente kung sa paniniwala nila’y nagkaroon ng kapabayaan kaya lumala ang sakit o namatay ang pasyente.

Pananaw ng DERETSO

Sa usaping ito, ang basic na tanong na dapat masagot sa mga naulila ni Antonio ay: Sa naging kritikal na kalagayan ng pasyente, sino nga ba ang mas dapat na tumugon ng mga oras na iyon? – ang doctor na unang tumingin o ang nagsagawa ng operasyon o ang resident doctor ng pagamutan?

Sa panayam pa ng DERETSO kay Dr. Abril, sinabi nito na ine-refer lamang sa kanya ni Dr. Jamias ang pasyente. Standard procedure na rin diumano sa kanilang mga doctor na kapag natapos na ang operasyon ay maaari na silang umalis.

Sinabi rin niya na “tumawag” siya sa ospital bandang alas-diyes ng gabi at wala namang gaanong sinabi sa kanya ang nakausap niya doon maliban sa “nahihirapang huminga ang pasyente.”

Tinanong ng DERETSO si Dr. Camarillo ng PNP Crime Lab na puwede bang magbigay na lamang ng medical instructions ang isang doctor sa pamamagitan ng telepono o cellphone gaya ng napapanood natin sa US TV program na 911?

Hindi pa rin aniya sapat iyon, mas dapat pa ring personal na tugunan ng doctor ang katayuan ng pasyente lalo na ‘yaong bago pa lamang sumailalim sa operasyon.

Ano mang modernong kagamitan, nakasalalay pa rin sa tao ang tumpak na paggamit nito. At sapagkat tao lamang, hindi maiiwasan ang honest mistake, pagkakulang ng sapat na kaalaman o ang talagang kapabayaan dahil naabala sa inakalang mas mahalagang gawain.

Sapat man o hindi ang kasalukuyang batas hinggil sa usaping ito, ang mahalaga’y maalis ang agam-agam ng kaanak ng biktima hinggil sa tunay na naging sanhi ng kamatayan ng kanilang mahal sa buhay.

At malalaman lamang iyon ng mga kaanak sa pagsasampa ng pormal na reklamo na siya namang matuwid na dapat gawin.

So the Public may Know: Dapat nga bang magkaroon ng batas hinggil sa medical malpractice?

(Dahilan na rin sa usapin sa pagkamatay ni Antonio Quinto, at sa marami pang mga buhay na namatay at patuloy na namamatay sa iba’t ibang pampubliko at pribadong pagamutan sa San Pablo City at ibang bayan sa Laguna, minarapat ng DERETSO na ilathala ang naganap na Joint Committee Public Hearing sa Senado noong Setember 28, 2004 hinggil naman sa pinaplanong pagsasabatas ng Medical Malpractice. Ang artikulong ito’y hango naman sa website ng Senado.)

SUBJECT: Report on the Public Hearing of the Committee on

Health and Demography joint with the Committees

on Social Justice and Finance on PATIENT’S RIGHTS AND

MEDICAL MALPRACTICE on September 28, 2004, 10:30 A.M.,

Sen. Tañada Room, Senate of the Philippines

I. PRELIMINARY

Sen. Pia S. Cayetano, Chairperson of the Committee on Health and Demography, called the public hearing to order at 10:30 a.m. In attendance were Senators Flavier and Roxas. The agenda of the hearing are the following bills on patient’s rights and medical malpractice:

Senate Bill No. (SBN) 3 – “An Act Declaring the Rights and Obligations of Patients and Establishing a Grievance Mechanism for Violations Thereof and for Other Purposes” (Sen. Flavier)

SBN 337 – “An Act Prohibiting the Detention of Patients in Hospitals and Medical Clinics on Grounds of Non-Payment of Hospital Bills or Medical Expenses” (Sen. Osmeña)

SBN 607 – “An Act Prohibiting the Detention of Live or Dead Patients in Hospitals and Medical Clinics on Grounds of Non-payment of Hospital Bills or Medical Expenses” (Sen. Villar, Jr.)

SBN 121 – “An Act to Reduce Medical Mistakes and Medication-Related Errors” (Sen. Ejercito Estrada)

SBN 588 – “An Act Declaring the Rights of Patients and Prescribing Penalties for Violations Thereof” (Sen. Villar, Jr.)

SBN 1720 – “An Act to Protect Patients against Medical Malpractice, Punishing the Malpractice of Any Medical Practitioner and Requiring Them to Secure Malpractice Insurance and for Other Purposes” (Sen. Osmeña III)

RESOURCE PERSONS:

1. Undersecretary Alexander Padilla – Undersecretary, Department of Health; 2. Dr. Eduardo Banzon – Vice-President, Philippine Health Insurance Corporation; 3. Korina Sanchez – Lead Convenor, People’s Healthwatch; 4. Dr. Edelina de la Paz – Executive Director, Health Action Information Information Network; 5. Dr. Romeo Encanto – Philippine Medical Association; 6. Dr. Bu Castro – President, Philippine Medical Association; 7. Dr. Jose Asa Sabili – Philippine Hospital Association; 8. Erlinda Ahorro – Philippine Nurses Association; 9. Dr. Antonio Baldemor – Philippine Dental Association; Chairman, Board of Dentistry

10. Carlos da Silva – President, Association of Health Maintenance Organization of the Phil.; 11. Dr. Guia Abad – President, Association of Municipal Health Officers of the Phil.; 12. Dr. Rudyard Avila III – UP College of Law/UP College of Medicine; 13. Dr. Renante Basas – Director, Commission on Human Rights; 14. Dr. Tomas Maramba – President, Phil. Society for Quality Assurance in Health Care; 15. Emma Manuel – Alliance of Health Workers; 16. DR. Magdalena Barcelon – Kilosbayan Para Sa Kalusugan

II. HIGHLIGHTS

The resource persons representing the various stakeholders presented their differing positions on the contentious patient’s rights issue.

Undersecretary Alexander Padilla of the Department of Health (DOH) stated the Department’s position that all patients have the right to access to quality health care. On the proposed measures on medical malpractice, the DOH opined that a litigious practice may result as trust between doctors and patients are put in question. Instead, the government should focus on improving health care system through continuing medical training of health providers.

Furthermore, there are existing laws that cover the issue on medical malpractice. No country in the world has made medical malpractice a criminal act. The passage of a Medical Malpractice Act may not be appropriate at this time and may increase the cost of medical care. Rather, the training of medical practitioners should be improved to deliver quality health care services to the patients.

Dr. Bu Castro of the Philippine Medical Association stated that approving the medical malpractice bill into law would increase the health care costs because the medical practitioners will practice their profession in a defensive manner. Because of this bill, the patient will be the recipient of higher medical costs due to excessive requests for laboratory procedures, numerous referrals, “over-treatment” and the premium of medical insurance passed on to the patients. The passage of this bill will also result in the closure of some hospitals and the reluctance of doctors to practice their profession. This measure will leave rural areas without doctors because with a sword hanging in their necks, rural doctors will hesitate to practice because of the lack of medical equipments in the rural areas. Moreover, the penalty imposed may be unconstitutional.

The bill may violate the constitutional provision on double jeopardy. The acts of negligence are covered under existing laws and court decisions have been made on this issue. The bill may also transgress the equal protection clause in the Constitution. Since the proposed bill only focused on the medical practitioners, this could be a vehicle for extortion and harassment. The bill does not cover the quack medical practitioners. The bill could be untimely and could give the wrong signal given the fact that many of the doctors now are shifting to nursing to find employment in foreign countries.

On the issue of patient’s rights, the PMA opposes the passage of said measure. Dr. Castor noted that the doctors took an oath to be the guardians of the health of the human beings and it is ironic that the guardians of health are being watched. He elucidated the two kinds of rights involved in this issue, namely: (1) social rights of patients to quality health care and; (2) individual rights. The individual rights are already enshrined in existing laws. There are already enough grievance mechanisms provided under existing laws. The patient’s rights should be viewed from a macro perspective, which focus on the rights of patients to equal care. On the issue on the right of patient to choose his/her own physician, the PMA is opposed to this proposal. Instead the government should address the societal rights of patients to access quality health care by allocating 5% of its GNP to health care delivery. There is also the issue of obligations of patients that needs to be addressed. It is unfortunate that we punish the health provider for not providing the appropriate diagnosis because the patient did not give the right information on his illness and symptoms.

Another issue is the decreasing enrollment of medical students in medical schools and the increasing trend in nursing courses, and yet nurses are leaving the country. Moreover, the proposed bills single out the doctors, excluding the other health care professionals. A mere violation of the patient’s rights can be a ground for punishing the doctors. Dr. Castro reiterated that the focus should be on societal rights, not on individual rights and on the development of health manpower in the country.

Dr. Jose Sabili, representing the Philippine Hospital Association (PHA), spoke on the issue of detention of patients on the grounds of non-payment of hospital bills. According to him, the proposed measures fail to address the issue on the patient’s responsibility to settle his hospital bills. Moreover, these might be subject to abuse by patients and must be limited only to indigent patients. He cited cases of a number of patients who insists on private rooms despite their inability to pay. It is common knowledge that a promissory note remains a promissory note unpaid. Some patients even give fictitious addresses to avoid payment of hospital bills. Dr. Sabili stressed that the law should be just and equitable for both patients and medical providers.

The survival of many hospitals in the country depends on the payment of hospital bills by the patients. The proposed measure should contain identification of sources of funds that will pay for the unsettled hospital bills of patients.

According to Ms. Erlinda Ahorro of the Philippine Nurses Association (PNA), the Code of Ethics of Filipino Nurses already identifies and defines the duties and responsibilities of nurses. It is inconceivable that nurses will practice nursing that will jeopardize the health of patients. With the passage of said measure, the nurses will practice defensive nursing. The measure is anti-patient and anti-poor. There is no need for a malpractice law because there are enough laws to cover this issue.

Dr. Eduardo Banzon articulated the Philhealth’s support for rational measures that will protect its members. Philhealth is willing to host the center for studies on measures proposed by SBN 121 and supports the provision in SBN 3 on dispute settlement mechanism. In a no fault mediation, issues on medical malpractice will be discussed and solutions to the problem can be formulated to improve the quality of the medical care. Moreover, it should not be a public policy to hold patients in hospitals because patients cannot pay. In addition, there must be clear guidelines on how the hospitals will collect the unpaid medical bills.

On the issue of patient’s rights, Dr. Banzon raised the question on how to determine violation of these rights. He pointed out that in the proposed measures the elements of the crime are vague and that so much discretionary power is given to those who will enforce the law.

Philhealth is proposing that the provision in the Revised Penal Code pertaining to medical negligence be clarified and strengthened rather than enact a new legislation.

On hospital deposits, Dr. Banzon informed the Committee of Batas Pambansa 117, as amended by R.A. 8344, which prohibits deposits on emergency cases only. Dr. Rudyard Avila of the UP College of Law and College of Medicine disagreed, pointing out that the said law applies also to non-emergency cases. The Chairperson noted the differing interpretations of the law prohibiting hospital deposit.

Dr. Avila underscored that one of the most common defense articulated about the issue on patients rights is the argument that the laws are adequate to cover the concerns about malpractice of health providers. However, a study of the said laws would indicate that we are far behind in legislation on patient’s rights and medical malpractice. On the contrary, these laws are inadequate. For instance, the Supreme Court decision on Ramos versus Court of Appeals where it applied the “captain of the ship” doctrine that holds the surgeon liable for everything that occurs in the operating room including the professional behavior of the other specialists, e.g. anesthesiologist. This doctrine has already been abandoned in the United States and yet, our Supreme Court insisted on applying it, so what we have now is a “judge-made law”. This situation underscores the inadequacy of existing legislation such as the Medical Act of 1959, certain provisions of the Revised Penal Code and special laws like the Organ Donation Act.

Hence, Dr. Avila said that it is high time that we enact reasonable laws on patient’s rights and medical malpractice to benefit the medical profession.

Dr. Antonio Baldemor from the Philippine Dental Association (PDA) and the Board of Dentistry of the Professional Regulation Commission (PRC) believes that the proponents of the malpractice bills have good intentions but other important matters need to be addressed at this time. Echoing the other resource persons’ opinions, there are enough laws already in place, citing 6 the Code of Ethics for dentists. The PDA also monitors their own ranks and PRC revokes or suspends professionals found guilty of violating the law.

The People’s Health Watch, an organization of victims of medical malpractice, through their spokesperson Ms. Korina Sanchez, urged the immediate passage of the patient’s rights bill in the light of the many cases of medical negligence that their organization has documented. Ms. Sanchez lamented that everyone is mired in the discussion of financing as if this alone will reform health care instead of talking about the type and quality of care that will be delivered.

Moreover, she urged the immediate passage of SBN 3 (The Magna Carta for Patient’s Rights), which was a product of several TWG meetings in the 12^th Congress but with penalties for medical malpractice because without these penalties the law will not have any teeth. While People’s Health Watch does not intend to send doctors to jail, they want to protect people from more suffering due to medical malpractice.

Mr. Carlos da Silva of the Association of Health Maintenance Organizations of the Philippines warned about the increase in health care costs if the malpractice bill is passed into law due to the practice of defensive medicine. While their organization would like to make health care affordable to the people, they cannot stop the inevitable effect of escalating medical costs once a malpractice law is implemented.

The Association of Municipal Health Officers of the Philippines, the Alliance of Health Workers, Kilosbayan Para sa Kalusugan and the Health Action Information Network, which are all organizations composed of health workers were united in demanding for a higher budget for health. They acknowledged that incidents of medical negligence do happen and patients have rights but they insisted that it is equally important to examine the factors that contribute to this situation. These factors include lack of equipment in hospitals, inadequate hospital staff resulting in overworked doctors and nurses. The health workers added that more often than not, they as front liners in health care delivery are blamed for patients’ death, which happens because their 7 hospitals do not have oxygen or ventilator. The Chairperson agreed and exhorted these groups to help her advocate for increase in the health budget.

Dr. Tomas Maramba of the Philippine Society for Quality Health Care pointed out the need to provide an operational definition of medical malpractice because its definition in the proposed bills may be different from the definition in the current laws. Dr. Maramba emphasized that medical service is the provision of service and medical providers are not guarantors for the delivery of health services. He added that there are factors in a disease that are not in the control of the health provider. Medicine is an art and a science but it is not an exact science. While there are clinical practice guidelines for many diseases, there are factors and circumstances that make it necessary to modify guidelines in treatment of a particular disease. Since doctors are humans, honest mistakes can happen due to incomplete information given by the patient to the doctor at the time the decision was made. The issue at hand is should honest mistakes be punished. While Dr. Maramba agrees that problems exist, the proposed measures are not the appropriate solutions. If this bill becomes a law, it will stifle the advancement of medical technology, which is developed over many years through trying out new and better treatment and management procedures.

Dr. Maramba believes that problems and errors in medical practice are opportunities for improvement and adverse mistakes are opportunities to improve the delivery of health services to the patients. If the malpractice bill is passed, no health care professional will report adverse events. They will hide them for fear of legal penalties. He proposed that government should support initiatives of adverse reporting of medical mistakes such as SBN 121, but these measures can be done through the professional organizations. A law should be passed for the protection of documents on quality improvement to encourage discussion of mistakes, adverse events and outcomes similar to the laws passed in several states in the US. Such a law will foster improvement in health care management, benefiting the patients. Without such a law, doctors are inhibited from reporting these cases.

Dr. Renante Basas of the Commission on Human Rights (CHR) cited an international covenant on civil and political rights relevant to patient’s rights such as the conduct of medical experiments without the patient’s consent. Even the detention of patients for their inability to pay for hospital bills is a violation of these international agreements to which the Philippines is a signatory. Despite the existence of these legally binding human rights instruments, there is rampant violation in the country. Therefore, the state should carry out its international covenant through domestic legislation and the state has to exercise its political will to implement these international agreements.

The hearing was adjourned at 1:44 p.m.